Ekshumacja

Rodzina często decyduje się na wydobycie zwłok lub szczątków swoich bliskich w celu przeniesienia do wspólnych, rodzinnych grobów lub na cmentarze bliżej miejsca zamieszkania żyjących krewnych. Celem ekshumacji nie zawsze jest przeniesienie szczątków ludzkich z grobu w inne miejsce pochówku. Wydobycie zwłok przeprowadza się również w celu dokonania oględzin lekarskich, sądowych, aby potwierdzić lub ustalić tożsamość Zmarłego czy przyczynę zgonu.

Kościół katolicki nie sprzeciwia się wydobywaniu z grobów pochowanych ciał. Stosuje ekshumację i rozeznanie relikwii podczas procesów beatyfikacyjnych. Inaczej sprawa wygląda np. w Cerkwi prawosławnej. Ekshumacja zwłok nie jest w tej religii możliwa, pogrzeb wyznaniowy w prawosławiu to ostatni element drogi człowieka na ziemi, którego nie należy zakłócać ponownym pochówkiem.

 

Kto może złożyć wniosek o ekshumację ciała?

Zasady przeprowadzania ekshumacji są ściśle sprecyzowane w ustawie o cmentarzach i chowaniu zmarłych. Proces ekshumacji mogą rozpocząć osoby uprawnione do pochowania zwłok po uzyskaniu zezwolenia właściwego państwowego inspektora sanitarnego. Istotne, aby w rodzinie zaistniało zgodne stanowisko co do przenosin zwłok. W przeciwnym razie niezbędne będzie rozstrzygnięcie sporu na drodze sądowej. Konieczne jest właściwe umotywowanie wniosku: strona musi wskazać jej interes prawny.

Ekshumacje wykonuje się także na wniosek prokuratora lub sądu, właściwego państwowego inspektora sanitarnego (np. w przypadku zmiany przeznaczenia terenu cmentarza) oraz na wniosek Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej, a dokładniej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.

 

Co o ekshumacji zwłok mówią przepisy?

Wyjęcie zwłok z grobu wymaga spełnienia wymogów formalnych. Wniosek o możliwość wykonania ekshumacji grobu należy złożyć do odpowiedniej Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej – niezależnie od czasu, jaki upłynął od umieszczenia zwłok w grobie.

Zwłoki ekshumowane przed upływem okresu mineralizacji (średnio 10 lat, ale w mokrej lub gliniastej glebie ten czas wydłuża się nawet do 30 lat) wydobywa się z trumną i bez otwierania umieszcza na czas przewozu na terenie Polski w skrzyni wybitej blachą. Po przewiezieniu na nowe miejsce trumnę wyjmuje się ze skrzyni transportowej i chowa na cmentarzu, również bez otwierania.

W przypadku ekshumacji wykonywanej po upływie średnio 25 lat od pierwotnego pogrzebu, szczątki wraz z pozostałościami trumny umieszcza się w nowej trumnie pogrzebowej. Następnie nową trumnę umieszcza się na czas przewozu w szczelnym worku. Po przewiezieniu na miejsce zwłoki chowa się bez otwierania trumny. Ekshumację można rozszerzyć o kremację zwłok.

 

Kiedy wolno przeprowadzać ekshumacje?

Ekshumacje przeprowadza się jedynie w okresie od 16 października do 15 kwietnia w godzinach rannych, inny termin należy ustalać indywidualnie z inspektorem sanitarnym. W pobliżu miejsca ekshumacji powinny się znajdować tylko osoby nadzorujące oraz najbliżsi zmarłego.

Przewożenie zwłok na obszarze Polski na odległość nie więcej niż 60 km oraz na obszarze gmin, na których terenie nastąpił zgon, bez względu na odległość — nie wymaga zezwolenia. Do przewożenia na większe odległości, korzystania ze środków transportu kolejowego, lotniczego i morskiego oraz wywożenia poza granice kraju – niezbędne jest uzyskanie zezwolenia inspektora sanitarnego.